در مواردی بکار میرود که شخصی، وکیل خود را انتخاب و با انعقاد قرارداد وکالت از او میخواهد وکالت او را برای دفاع از حقش در مراجع قضایی برعهده بگیرد. وکیل دادگستری به فردی گفته میشود که معمولاً پس از طی کردن آزمونها و آموزشهای مختلف حقوقی و دریافت پروانهٔ وکالت دادگستری، مجوز وکالت و حضور در مراجع قضائی از جانب اشخاص دیگر را دریافت میکند. در ایران پروانهٔ وکالت دادگستری توسط کانون وکلای دادگستری به دارندگان شرایط وکالت اعطا میشود.
در مواردی که دعوایی کیفری جریان داشته و علیرغم ضروری بودن حضور وکیل، در دادرسی و محاکمات، به دلیل امتناع متهم از اخذ وکیل یا نداشتن توانایی مالی برای این کار، وکیلی برای دفاع از متهم وارد پرونده نشدهاست که در این صورت به تشخیص دادگاه، از بین وکلای دادگستری وکیل رایگان برای او گرفته میشود. عنوان وکیلی که به این ترتیب وارد پرونده میشود، وکیل تسخیری است.